[ad_1]
امروزه شکلحسابهای معامله جهانی به دلار است و تا سال ۲۰۲۱ حدود ۶۰ درصد ذخایر ارزی جهانی به دلار محافظت خواهد شد.
به شرح صفحه اقتصاد، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه در ماه ژوئن قبل در چهاردهمین اجلاس بریکس (BRICS)، گروه بینالمللی اقتصادهای نوظهور متشکل از کشورهای برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی، از تصمیم این گروه برای توسعه یک ارز ذخیره بینالمللی جدید خبر داد.
هدف از چنین قصدی احتمالا هدف گرفتن درجه دلار آمریکا بهعنوان ارز برتر دنیا بوده است، ارزی که حدود ۸۰ سال است این برتری را نگه داری کرده است.
رهبران روسیه هدف خود را از این منظور پنهان نمیکنند بهطوریکه سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه این سرزمین اخیرا گفته که دوران برتری دلار به آخر رسیده است.
او در مسافرت اخیر خود به اتیوپی گفت: «اتکا به دلار بهعنوان ابزاری که از اقتصاد جهانی حمایت میکند چندان امیدوارکننده نیست.»
اتفاقی نیست که کشورهای بیشتری به سو استفاده از ارزهای جایگزین سوق داده میشوند و زیادتر و زیادتر به سو استفاده از ارزهای مردمی روی میآورند و این روند شتاب بیشتری نیز میگیرد.
اما برای درک اینکه چه چیزی در خطر است باید به نحوه عملکرد ارزهای ذخیره نگاهی بیاندازیم. این سوال مطرح است که برای چی موقعیت منحصر به فرد دلار همانگونه که والری ژیسکار دستن، رئیس جمهوری گذشته فرانسه میگفت به ایالات متحده آمریکا «امتیازی غیرمعمولی» در امور جهانی داده است؟»
امروزه زیادتر تراکنشهای مالی، وامهای بینالمللی و شکلحسابهای معامله جهانی به دلار است و تا سال ۲۰۲۱ نزدیک به ۶۰ درصد ذخایر ارزی جهانی به دلار محافظت میشد.
لوکا فانتاچی، مورخ اقتصادی در دانشگاه میلان ایتالیا میگوید: «برخلاف سایر کشورها، ایالات متحده میتواند با چاپ پول به تعهدات بینالمللی خود عمل کند.»
وی اضافه میکند: «به این معنی که اونها هیچ محدودیت بودجهای در انجام مخارج، وامها یا حتی کمکهای بلاعوض در خارج از سرزمین ندارند.»
هژمونی دلار آمریکا به کنفرانس برتون وودز برمیگردد که در سال ۱۹۴۴ برگزار شد، زمانی که ۴۴ سرزمین در جبهه متفقین در طول جنگ جهانی دوم بر روی ساختن یک سیستم پولی بینالمللی جدید توافق کردند.
گروهی از کشورها در آنجا متعهد شدند که ارزش ارزهای خود را بر مبنای دلار آمریکا تعیین کنند. از سوی دیگر ارزش دلار به طلا با نرخ ۳۵ دلار تا یک اونس (۲۸۰ گرم) طلا، تعیین شد.
به گفته فانتاچی، کشورها به دو سبب اصلی، ذخایر ارزی دارند: «سبب اول عمل کردن به تعهدات خارجی است.»
او توضیح میدهد: «کشورها باید به تعهدات خود با بانکهای خارجی و سایر عوامل اقتصادی عمل کنند و ذخایر ارزی ابزاری برای انجام این تعهدات است.»
سبب دیگری که کشورها ذخایر ارزی دارند، این است که در شکل نیاز، پول خود را نگه داری کنند.
فانتاچی به یورونیوز میگوید: «هرگاه خطر کاهش ارزش یک ارز وجود دارد، کاری که بانک مرکزی هر سرزمین انجام میدهد خرید اون ارز در بازارهای بینالمللی است.»
وی اضافه میکند: «برای انجام این کار، اونها باید ذخیره ارزی داشته باشند که در بازارهای بینالمللی به طور پهناور از اونها [مانند دلار، یورو و سایر ارزهای اصلی] استفاده میشود تا ارز خود را نیرومند کنند.»
جنگ اوکراین و تحریم بانک مرکزی روسیه
اما آمریکا در ماه فوریه پس از تهاجم روسیه به اوکراین توانست از تسلط دلار بهعنوان یک سلاح اقتصادی قدرتمند استفاده کند و اون را علیه مسکو به کار گیرد.
این سرزمین به دنبال متحدانش ذخایر بانک مرکزی روسیه را بسته کردند و عملا دسترسی به نیمی از خزانه جنگ به ارزش تقریبا ۶۳۰ میلیارد دلار قطع شد. برای چی که ابزار این سرزمین برای تثبیت پول مردمی خود با خرید روبل در مقابل دلار در بازارهای ارز حذف شد.
با این حال برخی هشدار میدهند که این اقدام ممکن است تاثیر منفی بر هژمونی دلار در آینده داشته باشد.
همانگونه که فانتاچی توضیح میدهد، اگر کشوری دقیقا زمانی که نیاز دارد از دلارهای خود برای پرداختهای خارجی یا حمایت از پول خود استفاده کند اما این ذخایر توقیف شوند، نه تنها برای روسیه بلکه برای سایر کشورهایی که در قبل تحت تاثیر مقررات مشابه قرار گرفتهاند انگیزه ساختن میکند تا ذخایر خود را متنوع و به سایر حوزههای ارزی منتقل کنند.
تلاش برای کاهش تسلط دلار آمریکا
به گفته فانتاچی، قبلا مانورهای قابل توجهی از سوی قدرتهای جهانی اعم از متحدان و غیر متحدان ایالات متحده برای کاهش قدرت دلار انجام شده است.
ساختن یورو تا حدی بهعنوان وسیلهای برای محافظت از اقتصاد اتحادیه اروپا در برابر شوکهای ارزی و محدود کردن وابستگی به ارزهای خارجی در نظر گرفته شد.
در حال آماده، یورو با ۲۰.۶ درصد دومین سهم عظیم از ذخایر ارزی دنیا را تشکیل میدهد. علاوه بر این در شروع ماه مارس، کشورهای اتحادیه اقتصادی اوراسیا که روسیه، ارمنستان، قزاقستان، قرقیزستان و بلاروس را گرد هم میآورد درباره نیاز به توسعه یک ارزش بینالمللی جدید به توافق رسیدند.
آنچه این کشورها میخواهند انجام دهند این است که در شرایطی که محدودیتهایی در استفاده از دلار برای پرداخت خارجی خود دارند، از دلار رها شوند.
رئیس بانک مرکزی چین در سال ۲۰۰۹، اصلاح سیستم پولی بینالمللی را بر پایه ارزی با پشتوانه کالا منظور کرد. ایدهای که در ابتدا از سوی جان مینارد کینز، اقتصاددان معروف بریتانیایی بهعنوان بخشی از برنامهریزی بریتانیا پس از جنگ جهانی مطرح شده بود.
این ایده از سوی سایر کشورهای بریکس، گروهی از اقتصادهای نوظهور شامل برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی حمایت شد اما از سوی کشورهای غربی رد شده است.
به سوی یک سیستم پولی بینالمللی جدید؟
با این حال با وجود این تلاشها شاید اعلام آخر حکومت دلار زود باشد.
آمریکا همچنان کشوری با وسیعترین بازارهای اندوخته در دنیا است و حتی در مواقع بحرانی همانند دوران همهگیری کووید-۱۹ اندوختهگذاران تلاش کردند تا پول خود را به دلار تبدیل کنند و اون را شرط مطمئنی برای جریان اندوخته میدانند.
در حالی که چین همچنان بزرگترین صادرکننده در دنیا است و از نظر اندازه اقتصاد در حال نزدیک شدن به ایالات متحده آمریکا است، سهم نسبتا متوسطی از ذخایر ارزی جهانی را به خود اختصاص داده است. این تا حد زیادی به سبب کنترل اندوخته به کار گرفته شده در چین است.
فانتاچی میگوید: «بر خلاف دلار یا حتی یورو، رنمینبی [یکای پول رسمی چین] بازارهای اندوخته آزاد و غیر قابل تنظیمی ندارد که بتواند در اون اندوختهگذاری کرد و ثروتهای رنمینبی از نقدینگی برخوردار شوند. این داستان نه تنها برای بانکهای مرکزی که در این ثروتها اندوختهگذاری میکنند ضروری است بلکه برای بازارهای مالی نیز مهم ارزیابی میشود.»
با این حال این اقتصاددان امکان تجدید نظم سیستم پولی بینالمللی را که میتواند به رنمینبی بهعنوان یک ثروت ذخیره فراوان قدرتمندتر تبدیل شود رد نمیکند.
آنچه که خواهیم دید احتمالا چیزی است که هیچ وقت در تاریخ اتفاق نیافتاده است و اون قطعه قطعه شدن نظام پولی بینالمللی با چندین حوزه ارزی است که با هم رقابت میکنند و چندین ارز توانا که هژمونی محلی و منطقهای را نگه داری میکنند.
او میگوید: «آنچه که خواهیم دید احتمالا چیزی است که هیچ وقت در تاریخ اتفاق نیافتاده است و اون قطعه قطعه شدن نظام پولی بینالمللی با چندین حوزه ارزی است که با هم رقابت میکنند و چندین ارز توانا که هژمونی محلی و منطقهای را نگه داری میکنند.»
به گفته فانتاچی، سیستم پولی آینده میتواند شامل روشهای متفاوتی برای تفسیر عملکرد پول بینالمللی از سوی ارزهای مختلف باشد.
وی اضافه میکند: «به بیان ساده، دلار میتواند به سبب نقدینگی خود در ارائه ثروت ذخیره برای سیستم مالی متمرکز شود در حالی که رنمینبی میتواند در ارائه ابزار پولی برای پرداختها در اقتصاد واقعی، برای معامله، برای زنجیره تامین و بازارهای کالا نقش داشته باشد.»
وی در آخر تاکید میکند: «فکر میکنم بهطور کلی این قطعا یک چشمانداز دلگرمکننده برای ایالات متحده و غرب نخواهد بود.»
منبع: جماران
برای امتیاز به این نوشته کلیک کنید!
[ad_2]