[ad_1]
استارلینک نیاز به چندین هزار ماهواره کوچک کمتر از ۵۰ کیلو گرمی نیاز دارد که در مدار ارتفاع کم از زمین قرار بگیرند و این یک پروژه عظیم است.
به شرح صفحه اقتصاد، حسین سالاریه رئیس سازمان فضایی ایران می گوید اگرچه در طول دو یا سه سال امکان پذیر نیست اما دولت سیزدهم با حمایت از شرکت های خصوصی و علم بنیان به دنبال شروع و تکمیل این زنجیره ماهواره فضایی است. زنجیره ای که تنها با مشارکت داخلی تکمیلش امکان پذیر نیست و فراخوان جاذبه مشارکتش از کشورهای همسایه هم مهیا شده و بزودی نهایی می شود.
هنگامی اولین بار در هفته قبل و در اوج اخبار داغ ورود اینترنت ماهواره ای ایلان ماسک به ایران دبیر سندیکای صنعت مخابرات ایران گفت استارلینک استفاده ندارد و باید استارلینک ایرانی بسازیم ، شاید اعتقاد اینکه سخن او اعلامی غیر رسمی از پروژه عظیم و چند ده هزار میلیارد تومانی ارسال زنجیره ماهواره ای به فضاست که هنوز طرح توجیهی و هدف گذاری اش مکتوب نشده اما عزمش برای ساخت ساختن شده است.
آشنایی با پروژه عظیم: مشابه استارلینک مردمی
«مشابه استارلینک مردمی» یک پروژه بزر و پر هزینه است . طرحی که یک هدف مشخص دارد : دستیابی ایران به اینترنت پر سرعت ماهواره ای . برای چی چنین هزینه ای اتفاق می افتد؟ پاسخ رئیس سازمان فضایی ایران این است:« در آینده برای گفت و گو اینترنت اشیاء دستیابی به اینترنت ماهواره ای بی نهایت موثر است،» این جمله را حسین سالاریه در اعلام رسمی خبر هدف گذاری و استارت رسمی پروژه چند صد هزار میلیارد تومانی گفته است. طرحی که اگرچه برایش جدول تاریخ بندی شروع ، پرتاب ماهواره ها ، تاریخ ساخت این تعداد ماهواره کوچک و هزینه های پرتاب و البته مدل بازگشت اندوخته اش شرح داده نشده اما طراح این پروژه بزر گفته است:« ساخت ماهواره اینترنتی، ایران را تبدیل به رقیبی جدی برای ایلان ماسک خواهد کرد.» پیشتر هم دبیر سندیکای مخابرات ایران در توجیه اینکه برای چی باید ایران به دنبال ساخت استارلینک مردمی باشد گفته بود:« به دلیل تحریم ها و مشکلاتی که بر سر دستیابی ما به اینترنت ماهواره ای وجود دارد یا باید با تمام دنیا سحر کنیم یا به دنبال ساخت اینترنت ماهواره ای خودمان باشیم .» و تاکید کرده بود از نظرش راه خوب تر ساخت زنجیره ماهواره ای ایرانی است تا همان اینترنتی را در اختیار داشته باشیم که خودمان می خواهیم.
اینترنت ماهواره ای دقیقا چیست؟
اینترنت ماهواره ای به قابلیت دریافت و انتقال دادهها از دیشهای ماهوارهای کوچک در سطح زمین و ارتباط با ماهوارههای مخصوص موجود در فضا میگویند. ماهواره موجود در فضا نیز دادهها را در محلی روی زمین به نام «مرکز فعالیت شبکه» (Network Operation Center | NOC) مبادله میکند. خود NOC نیز به اینترنت متصل است. بنابراین، تمامی ارتباطات ساختن شده از دیش ماهواره به ماهواره فضایی، نزد از اونکه به اینترنت برسد، از میان NOC یا همان «ناک» جریان مییابد. واجب به ذکر است که محل ماهوارهای که در فضا مورد استفاده قرار میگیرد به شکل پابرجا خواهد بود و سرعت چرخش اون با شتاب چرخش زمین در مدار خود یکسان است.
به وقت بررسی این داستان که اینترنت ماهواره ای چیست باید بگوییم که ارتباط بین دادهها از راه ماهواره تفاوت چندانی با نوع زمینی اون ندارد و زمانی که ماهواره به درستی تنظیم شد، اینترنت ماهواره ای هممانند سایر شکلهای دیگر اینترنت قابل استفاده خواهد بود.
مکانیسم استارلینک چیست و چقدر برایش هزینه شده؟
استارلینک یک منظومه ماهوارهای است که از سوی شرکت اسپِیساِکس برای آماده کردن اینترنت ماهوارهای شکل گرفتهاست. این شکل فلکی از هزاران ماهواره کوچک در مدار پایینی زمین تشکیلشدهاست که در ترکیب با فرستنده و گیرندههای زمینی کار میکنند. مدل کار این ماهواره های کوچک که توسط شرکت فضایی و شاتل های اسپیس ایکس مولتی میلیاردر خبرساز آمریکایی یعنی ایلان ماسک به جو زمین ارسال شدند و تعدادشان را افزون بر 500 هزار ماهواره کوچک برآورد کرده اند ، به این شکل است که با عبور هر یک از این ماهواره ها از فضای زمینی اش از جو زمینچنانچه تشکیلات دیش زمینی اون در اون منطقه وصل باشد ، فعالیت ارسال و دریافت دیتا انجام می شود. عملیاتی که فراوان سریع با ماهواره بعدی ، بعدی و بعدی همانند یک زنجیره ادامه می یابد.هزینه پروژه یکدههای طراحی، ساخت و استقرار این شکل فلکی توسط اسپیساکس در ماه مه ۲۰۱۸ حداقل ۱۰ میلیارد دلار برآورد شده بود که الآن به نظر می رسد به رقمی بالغ بر این میزان فزونی یافته اما در یکی دو سال اخیر این امتیاز انحصاری برای ایلان ماسک خبرساز شده است. بخصوص الآن که حتی نقاط کور قطب جنوب را هم برای اولین بار لباس داده و کشورهای زیادی متقاضی استفاده از اون شدند غیر از آمریکا در قاره های اروپا و آسیا دسترسی به اون عملیاتی شده است. شرکت های ساخت اسمارت فون به دنبال توسعه اش هستند و می خواهند به جای دیش های زمینی هر اسمارت فون یک ترمینال زمینی برای استفاده از اینترنت ماهواره ای باشد و همکاری ایلان ماسک با ناتو در رساندن اینترنت به اوکراین در جنگ با روسیه هم توجهات به این اینترنت بدون قابلیت فیلترینگ یا پارازیت از سوی دولت ها بیش از قبل کرد.
رقبای استارلینک چه شرکت هایی هستند؟
بی تردید در حال آماده استارلینک بزرگترین و شاید به نوعی تنها شرکت ارائه دهنده اینترنت ماهواره ای است که مجوزهای واجب را هم از اتحادیه جهانی مخابرات دارد . شرکت هایی چون Viasat و HughesNet هم این خدمات را ارائه می دهند اما رقبای بزرگی چون یوتل ست اروپا و آمازون با دریافت مجوز پرتاب ماهواره های کوچک به جو زمین عزم جدی برای شکستن این انحصار دارند. اتفاقی که می تواند هم میزان مشتریان اینترنت ماهواره ای را زیادتر کند و با توسعه امکان دریافت این دیتا روی گوشی های اسمارت فون دنبال احتمالا انقلابی در هزینه ها و البته قیمت های فروش این خدمات گرانقیمت هم چهره خواهد داد.
ایران و چالش استارلینک
تقریبا از روز اولا مهرماه 1401 و با شدت گرفتن نا آرامی های شکل گرفته پس از فوت مهسا امینی بود که ایلان ماسک در توئیتی ادعا کرد مجوزهای واجب را برای ارائه اینترنت ماهواره ای رایگان برای کاربران ایرانی می گیرد و بلافاصله با دستور جو بایدن تحریم های صادرات تجهیزات مهاواره ای به ایران لغو شد . از همان تاریخ بود که عیسی زارعپور نسبت به این رفتار واکنش رسمی علامت داد. او در کنار جلسه هیات دولت این اقدام را خلاف کناونسیون های جهانی و مقررات بین المللی اعلام کردو و تاکید کرد اگرچه بر خلاف ادعای ماسک با توجه به ممنوعیت ورود تجهیزات این مدل ماهواره ها به ایران و ممنوعیت های بین المللی برای فعالسازی چنین سرویسی بدون اجازه دولت یک سرزمین که جرایم سنگینی در بر خواهد داشت و هزینه سنگین استفاده از اون در ایران الآن الآن ها عملی نیست. ولی از همان روز اخبار ضد و نقیض مختلفی مطرح شد و در کمتر از سه هفته ابتدا ایلان ماسک ادعا کرد امکان دسترسی به استارلینک در ایران آماده شده و سپس ادعا کرد تعدادی محدود از ترمینال های زمینی این اینترنت در ایران دریافت و ارسال دیتای اینترنت ماهواره ای داشته اند. ادعایی که البته هنوز دیگر با واکنشی از سوی زارعپور دنبال نشده است. ولی پیشتر وزیر ارتباطات از این گفته بود که چند اپراتور ایرانی درحال رایزنی با ارائه کنندگان اینترنت ماهواره ای برای فروش خدمات پهنای باند ماهواره ای به مشترکان شان پس از اخذ نمایندگی از شرکت های عرضه بین المللی ارائه کننده این خدمات هستند. البته همزمان او گفته بود این ارائه کنندگان بین المللی نخست باید بیایند و قوانین داخلی ایران در ارائه اینترنت را بپذیرند و مجوز کوشش در ایران را بگیرند. هرچند او در آخر گفته هایش تاکید کرده بود خاصیت اینترنت ماهواره ای این است که فراوان هم کنترلش ساده نیست ولی این دسترسی در ایران و عمومیت یافتنش به این سادگی ها اتفاق نمی افتد.
برای چی زنجیره اینترنت ماهواره ای ایرانی؟
شاید همین نگرانی از آینده سبب شده تا ایران به دنبال استارلینک مردمی خود باشد . اینکه دولت سیزدهم به این جمع بندی رسیده نمی تواند به سادگی جلوی گسترش این تکنولوژی جدید را اینترنتی که پیشتر محمد جواد آذری جهرمی وزیر قبلی ارتباطات گفته بود با گسترش روزمره اش امکان اجرای طرح هایی چون صیانت و فیلترینگ را از بین می برد. الآن اما در روزهایی که ایران با تدابیر امنیتی شاهد بیشترین محدودیت های دسترسی به شبکه اینترنت بین الملل است و شبکه مردمی اطلاعات بار مهمی از سرورهای خدمت دهنده کوشش های روزانه بانکی و خدماتی سرزمین را در قلب خود جای داده اند و دسترسی به بسیاری از اپلیکیشن ها و سایت های جهانی محدود شده است. حسین سالاریه از طرح عظیم و پر هزینه ای گفته است که هدفش تولید پر سرعت ترین خدمات اینترنت دارای محدودیت ها و سیاست های اعمالی برای فیلترینگ در سرزمین است. در شرایطی که همین الآن طرح های ورود نسل پنجم اینترنت دنبال به سرزمین هم در حال توسعه است. سالاریه در بخشی از سخن هایش گفته است:« برنامه مدونی در این باره داریم . مفاد برنامه حمایت از شرکتهای علم بنیان فعال در این حوزه و برگزاری کنسرسیومی برای ساخت ماهوارههای مخابراتی کوچک است. در قدم نخست تصمیم داریم یک منظومه مخابراتی تشکیل شده از ریزماهوارهها طراحی کرده و بسازیم. این منظومه برای کارهای باند باریک و اینترنت اشیا مورد استفاده قرار میگیرند. منظومههای ریز ماهوارهای کوچک و زیر ۵۰ کیلوگرم است و قسمت خصوصی به راحتی میتواند اون را بسازد. در این خصوص مطالعات امکانسنجی زیادی انجام گرفته است و امیدواریم شرکتهای علمبنیان در این قسمت با جدیت به کار خود ادامه دهند. به زودی شرکتهای داوطلب تشخیص داده میشوند و دولت حمایت از آنها را بر وظیفه خواهد گرفت تا در نهایت بتوانند ماهوارههایی برای ارائه خدمات عریض باند بسازند. »
استارلینک مردمی یک پروژه مشارکتی بین المللی است؟
اما مهمترین قسمت از گفته های سالاریه جایی است که می گوید این پروژه با مشارکت شرکت های بین المللی از کشورهای همسایه نزد خواهد رفت:« ساخت منظومه ماهوارهای در کشورمان به شکل انفرادی جلو نمیرود و برای این که هدف مذکور پژوهشگر شود باید ارتفاعات چند صد کیلومتری و چندین هزار ماهواره در نظر گرفته شود.شرکتهای خصوصی به تنهایی نمیتوانند منظومه ماهوارهای بسازند و باید شرکتهای بینالمللی کشورهای همسایه هم در کنسرسیوم بین المللی که برگزار میکنیم، شرکت نمایند.»
اما این شرکت های بین المللی کشورهای همسایه کدام سرزمین ها خواهند بود؟ در همسایه های جنوبی که امارات با کمک چین و البته اروپایی ها به سرعت در حال توسعه توان فضایی خود است اما کشورهای عربی از همین الآن تقریبا قراردادهای همکاری با استارلینک را بسته اند. در میان همسایگان شمالی اما تجربه برنده کشورهای قزاقستان و روسیه در صنعت فضایی و همچنین همکاری مشترک با روسیه در ساخت و پرتاب ماهواره مخابراتی خیام به مدار زمین از پایگاه فضایی بایکونور قزاقستان ، علامت داد کشورمان در فکر توسعه همکاری های فضایی با همسایه شمالی است. روسیه هم البته در جنگ با اوکراین از اینترنت ماهواره ای ایلان ماسک لطماتی خورد و حتی این اندوخته دار آمریکایی را تهدید به انفجار سفنیه هایش با راکت های بالستیک در جو زمین کرد. سالاریه اسمی از سرزمین خاصی نبرده اما همسایگان شمالی به دلیل نوع روابط دوستانه در سال های اخیر و اهداف مشترک برای چنین اندوخته گذاری هایی محتمل تر هستند.
جند روز قبل هم معاون توسعه نوآوری وزیر ارتباطات در جی تکس دبی از این گفته بود که کشورمان به دنبال راه اندازی شبکه اجتماعی مستقل با اندوخته گذاری و حمایت شرکت های مستقل است. شرکت هایی که در کنسرسیوم های منطقه ای و با مشارکت دولت هایی که نمی خواهند در مدل غول های این روزهای صنعت شبکه های اجتماعی قرار بگیرند باشند. گفته هایی که احتمال همکاری ایران با پلتفرم های چینی و روسی را در ذهن تداعی می کرد. الآن به نظر می رسد پروژه مشترک اینترنت ماهواره ای هم می تواند بخشی از چنین کلان ایده ای باشد. پروژه ای که تکمیل زنجیره اش به گفته سالاریه بلند زمان است و. اقلا به آخر دولت سیزدهم نمی رسد و حتی خود ایلان ماسک برای تکمیل زنجیره اش ده سال تاریخ خواسته است! این جدید در شرایطی است که بودجه واجب و همه امکانات برای ساختن این چرخه ساخت و پرتاب ماهواره ها به فضا بر پایه برنامه ریزی دقیق نزد برود.
اگرچه تا اون تاریخ پایان اینترنت های ماهواره ای از جنس استارلینک و دیگر رقبای غربی اش مشخص شده اند و گمانه زنی ها درباره امکان ساختن محدودیت بر آنها یا عدم امکانش هم مشخص شده اند.
منبع: خبرآنلاین
[ad_2]