چه سناریویی برای آخر جنگ روسیه و اوکراین محتمل است؟

احتمال یک جنگ اتمی آخرالزمانی حالا یک به شش است، در شرایطی که تنش های اوکراین و غرب با روسیه افزایش یافته و این ارزیابی کارشناسان ارشد از احتمال یک درگیری اتمی است. در شرایطی که حمله ولادیمیر پوتین به اوکراین به بن بست خورده است، یک دانشمند سوئدی مدعی شده است که احتمال تصمیم گیری پوتین فرار فشار دادن دکمه بمب اتمی حالا به اندازه احتمال شکست در بازی مرگبار رولت روسی است. ولادیمیر پوتین در ۲۴ فوریه قبل بود که شروع «فعالیت‌ مخصوص نظامی» خود در اوکراین را اعلام کرد و با اطمینان به نفس نزد بینی می کرد که ارتش کشورش به سرعت و در عرض تنها سه روز به کی یف رسیده و دولت ولودیمیر زلنسکی را ساقط خواهند کرد.

اما مقاومت اوکراین ادامه داشته و حالا پس از نزدیک به هشت ماه از شروع این حمله، زلنسکی هنوز در قدرت بوده و حمایت مردم کشورش و غرب را بیش از نزد در اختیار دارد. به همین دلیل، کارشناسان هشدار می دهند که شاید کرملین برای تغییر رژیم در کی یف دست به کارها جدید و غیرقابل نزد بینی تری بزند. استفاده از سلاح های اتمی تاکتیکی در جنگ به اهداف مورد نظر پوتین ختم نخواهد شد اما آخرین تاسی خواهد بود که رهبر عصبانی کرملین پرتاب خواهد کرد. بر پایه دکترین نظامی روسیه، الحاق دونتسک، لوهانسک، خرسون و زاپوریژیا توسط روسیه راه را برای پوتین به منظور استفاده از سلاح های اتمی تاکتیکی دوباره کرده است.

بر پایه قوانین داخلی کرملین، این سرزمین می تواند از بمب اتمی برای هدف قرار دادن هر جایی که خاک این سرزمین به شمار بیاید می تواند استفاده نماید. حالا مکس تگمارک، پژوهشگر و کارشناس سوئدی که ریاست موسسه Future of Life Institute را بر وظیفه دارد به احتمال وقوع یک جنگ اتمی تمام عیار پرداخته است. یافته های وی علامت می دهد که احتمال جنگ اتمی بین روسیه ایالات متحده یک به شش یعنی حدود ۱۷ درصد است. برآوردها و محاسبات وی بر پایه احتمالات وقوع اتفاقات ویژه شکل گرفته و علامت می دهد که پیروزی روسیه در اوکراین به سناریو «کوزوو» منتهی خواهد شد، جایی که منطقه جدا شده طرفدار روسیه در اوکراین مستقل از کی یف باقی خواهد ماند.

این نتیجه، که به جدا شدن کوزوو از صربستان نشانه دارد برای اوکراین غیرقابل قبول خواهد بود. در سو دیگر، پیروزی همه جانبه اوکراین به سناریو «ویتنام» منجر خواهد شد، که مانند شکست همه جانبه نیروهای طرفدار ایالات متحده از ویت کنگ ها در دهه ۱۹۶۰ بوده و یک شکست و کوچک عظیم برای مسکو خواهد بود. به گفته تگمارک، بدین خاطر، احتمال فراوان این است که هیچ کدام از دو سو شکست نخورده و درگیری تشدید شود و از راه حملات در درون خاک یکدیگر، بسیج نیروها و ساختن وحشت اتمی تلاش کنند دیگری را مجبور به عقب نشینی کنند. اما از آنجایی که روسیه نمی تواند با ایالات متحده و اروپا در بلند زمان رقابت کند، ممکن است به «تشدید تنش کیفی» روی بیاورد، همان چیزی که در حملات پهناور ۱۰ اکتبر به عکس کشید.

بدترین سناریو برای چنین تنش فزآینده ای استفاده از سلاح های اتمی خواهد بود. تگمارک مدعی است که الحاق مناطق چهارگانه اوکراینی به روسیه و تلاش برای شروع مذاکرات توسط کرملین، راهی برای بدست آوردن نوعی از پیروزی در این جنگ است. او می گوید که پوتین نزد از تسلیم شدن کامل، به احتمال فراوان به زرادخانه بزرگش با بیش از ۶,۰۰۰ کلاهک اتمی متوسل خواهد شد، زیرا هر گونه علامت ای از ضعف می تواند به سقوط حکومتش در روسیه منجر شود.

تگمارک در این باره چنین تصریح می کند: «فراوان زیاد غیرمحتمل (کمتر از ۱۰ درصد احتمال) می بینم که پوتین سناریو ویتنام را بپذیرد، بدون اینکه ابتدا از سلاح های اتمی استفاده نماید زیرا این سناریو تقریباً بهش کل قطع به ساقط کردن وی، زندانی شدن یا قتلش منجر خواهد شد. از سو دیگر، فراوان زیاد غیرمحتمل می دانم (کمتر از ۱۰ درصد احتمال) که غرب سناریو کوزوو را بپذیرد». بدین نظم احتمال عظیم تر باقی می ماند که جنگ به یک حالت بن بست برسد یا روسیه از سلاح های اتمی استفاده نماید. تگمارک سه سناریو «تنش زدایی» را نیز دسته بندی کرده که شامل این سه سناریو هستند: «دوستی پایدار» همانند آنچه بین روسیه و فنلاند وجود دارد، «جنگ منجمد» همانند آنچه بین کره شمالی و کره جنوبی سپس از آخر جنگ کره چهره داد و «جنگ زیر خاکستر» همانند آنچه که در لیبی شاهد هستیم.

با توجه به بی میلی غرب به مصالحه با پوتین و شانس پایین پذیرفتن سناریو ویتنام توسط کرملین، تگمارک از احتمال استفاده از سلاح های اتمی توسط روسیه در اوکراین خبر می دهد که در شرایط کنونی حدود ۳۰ درصد است. اگر روسیه در اوکراین از سلاح اتمی استفاده کند، به اعتقاد تگمارک، به احتمال ۸۰ درصد با واکنش توانا اما غیر اتمی ناتو مواجه خواهد شد که غرق کردن ناوگان دریای سیاه روسیه را نیز شامل خواهد شد.

وی در این باره می گوید: «مقاوم است تصور کرد که روسیه این داستان (حمله ناتو به قلمرو روسیه) را به نام اعلان جنگ در نظر نگیرد. محتمل ترین سناریویی (۷۰ درصد احتمال) که سپس از این داستان می بینم تلاش روسیه برای حملات تلافی جویانه است که با افزایش تنش ها در هر دو سو دنبال خواهد بود. این عدد احتمال بر پایه تاریخ طولانی دنیا در مواجهه با سلاح های اتمی بدست آمده است- هم ایالات متحده و هم روسیه در زمینه تنش زایی فراوان کارآمدتر از تنش زدایی هستند». تگمارک مدعی است که چنین سناریویی می تواند به یک آرماگدون اتمی تمام عیار منجر شود. در غیر این شکل، شانسی ۳۰ درصدی وجود دارد که هر دو سو مجبور به بازگشت به راه حل های مداخله ای همانند سناریو ترکیبی «کوزوو/ویتنام» شوند.

این کارشناس هشدار می دهد که یک جنگ اتمی با پوتین می تواند به کشته شدن پنج میلیارد نفر و عدم دسترسی به خورشید برای سال ها منجر خواهد شد. تحلیل گران دفاعی معتقدند که بریتانیا آمادگی یک جنگ اتمی را ندارد و علامت هایی وجود دارد مبنی بر اینکه پوتین برای بکارگیری سلاح های اتمی در اوکراین مهیا می شود. این تنش ها در حالی است که بسیاری گفته اند که نوستراداموس نزد بینی کرده جنگ جهانی سوم در سال ۲۰۲۳ چهره می دهد.